Dikur, Turqia as që quhej kështu. Ishte hija e lodhur e një perandorie në rënie. Një botë e vjetër, e përkulur nga koha, nga feja e imponuar, nga heshtja shekullore e traditës.
Pastaj erdhi ai.
Një gjeneral me një vështrim të akullt, me mendje të mprehtë si bisturi, dhe me vetëm një qëllim: të rindërtonte një popull që e kishte harruar si është të ëndërrosh.
Quhej Mustafa Kemal. Por që nga ai moment, të gjithë do ta thërrisnin Atatürk Ati i Turqve.
Dhe një baba, nganjëherë, duhet të bëjë atë që fëmijët ende nuk e kuptojnë.
Ai i shkuli rrënjët një kombi të tërë. Jo për t’i zhdukur, por për të thyer zinxhirët që e mbanin të lidhur pas errësirës.
Zëvendësoi alfabetin arab me atë latin, që njerëzit të mund të lexonin të ardhmen.
Shfuqizoi kalifatin, që shteti të mos ishte më një altar, por një shtëpi.
Ndaloi përdorimin e fezit, sepse edhe një kapele mund të bëhet burg i mendjes.
Hapi shkolla. U mësoi grave të votojnë, të punojnë, të udhëheqin.
I bëri të gjitha këto për vetëm dhjetë vjet. Dhjetë.
Një kohë shumë e shkurtër për të ndryshuar një popull. Një jetë e tërë për të paguar çmimin.
Thoshte: “Nuk duhet t’u afrohem unë atyre. Duhet të jenë ata që afrohen tek unë.”
Nuk ishte arrogancë. Ishte vetëdije.
E dinte se një vend që kishte fjetur për shekuj, nuk zgjohet me një përkëdhelje. Nevojitet një shuplakë. Një tronditje.
Ishte një njeri që ecën përpara, edhe vetëm. Edhe kur nuk kuptohet.
Kur shkroi kushtetutën e re, u frymëzua nga ajo zvicerane.
Dhe kur e pyetën në cilin lloj gërme ta shtypnin, buzëqeshi:
“Helvetica, natyrisht.”
Nuk ishte vetëm modernitet. Ishte simbol. Ishte një mënyrë për të thënë: që sot nuk ka më kthim pas.
E quajnë “diktator i ndriçuar”.
Por e vërteta është që Atatürk imponoi ndryshime që sot i quajmë liri.
Dhe kjo është tragjedia dhe madhështia e tij: të kesh kuptuar se për t’i dhënë një populli të ardhmen, ndonjëherë duhet t’ia heqësh të kaluarën.
Sot, fytyra e tij është kudo në Turqi. Në gjykata, në shkolla, në kartëmonedha.
Jo për nostalgji. Por si kujtesë për atë që mund të ndodhë kur një njeri beson vërtet në ndryshim.
Jo për vete. Por për të gjithë./dritare.net
