Skender Karaçica/INA
Njësimi i Alfabetit të shqipes në Manastir(1908)po i mbushë 116 vjetë të fjalës e të shkrimit shqip me alfabetin latin dhe në frymën e kombit,të arsimit e të shkollës shqipe me orientim të hises të participomit të vlerava me popujt evropianë.Koha e Kongrsit të Alfabetit ishte një nga ngjarmjet e mëdha kombëtare,ku,elita intelektuale e kohës i kishte vënë vetës për detyrë të njësimit të Alfabetit të Gjuhës Shqipe e,për të nisur shtegëtimin për ditën e pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912.
Pa njësimin e tiparave të shqipes me një Alfabet unik e me shkronja të frymës evropiane ashti siç janë edhe vetë kombi shqiptar në hapësirën etnike me frymë e orientim evropian,nuk mund të kemi shtetin e pavarur të Shqipërisë,thuhej në kronikat e kohës.Kjo kohë e ndërtimit të godinës së shqipes me shkronjat e alfabetit të njësuar,u krijuan vijat e qarta kombëtare për arsimin e edukimin e brezave,të shkollës shqipe,të administratës dhe të familjes shqiptare me shenjën dalluese të gjuhës së lashtë shqipe me pasaportën indo-evropiane.
Për historinë e Kongresit të Manastirit janë shkruar me dhjetra botime shkencore për historinë e njësimit të alfabetit ,janë mbajtur tryeza shkencore në institutet të gjuhës e të kulturës kombëtare, ligjërata në universitetet në Titranë,Prishtinë e Tetovë,si dhe teza të doktoranturës të stdudiuesve të rinj shqiptarë.Në dritën historike të Kongresit të ABC-së tashti kjo pjesë e trashëgimisë gjuhësore,të kulturës,të frymës së kombit shqiptar është transformuar dhe ka shkuar në organizimin e Kongresit të Drejtshkrimit në Tiranë(1972)për njësimin e shqipes si një nga tiparët më njësitë gramatikore për të gjithë shqiptarët.
Në 116-vjetorin e Kongresit të Manasatirit dhe koha e njësimit të alfabetit me shkronja latine e,më orientim evropian,ka ardhur koha që të marrim nismën zyrtare të dyja shteteve të Shqipërisë zyyrtare dhe të Shqipërisë tjetër Kosovë(term i Dritëro Agollit,-nënvizimi im)që Ndërtesa e Kongresit të Alfabetit të vëhet në mbrojtje të organizatës ndërkombëtare për kulturë e arsim UNESCO.
Për këtë nismë të Ndërtesës së Kongresit të Manastirit,vjen nga fakti se kjo pjesë historike e trashëgimisë gjuhësore,të kulturës,të historisë ka mbetur jashtë kufinjve të Shqipërisë zyrtare dhe,e njëjta ka mbetur më shumë në margjinat e kohës pa ndonjë status të mbrotjes në shtetin e Maqedonisë së Veriut.Në këtë ndërtesë,më shumë po i kushtohet punës së bizesit e,ka mbetur në duart e askujt,ndonëse për shtetin në fjalë kjo shenjë dallluese të shqipes,të kulturës,të historisë shqiptare nuk ka ndonjë interesim për mbrojtjen dhe paurimin e saj me vlerat e shkrimit të kohës në Tiranë,Prishtinë,Shkup si dhe në qarqert ndërkombëtare të hisorisë së shqipes e të kulturës shqiptare në Vjenë,Zagreb,dhe në institucionet e arbëreshëve në Zarë e në Itali.
Koha për vënjën në mbrotje të Ndërtesës së Kongresit të Manastirit në UNESCO do të ishte në krah të ruajtjes së trashëgimisë shqiptare për njësimin e alfabetit të shqipes dhe rrugëtimi për participimin e vlerave tona me popujt liridashës në Evropë dhe në botë.Kësaj trashëgimie historike duhet me i dalë zot të dyja shtetet shqiptare Shqipëria e Kosova si dhe faktori politik shqiptar në Shkup,institucionet shkencore në krah me Universitetin në Tetovë.
Çikago,22 nëntor 2024
