Lufta e presidentit rus Vladimir Putin kundër Ukrainës është një pikë kthese në historinë evropiane.
Nuk ka asnjë dyshim për qëllimet e tij përfundimtare politike – ndryshimi i regjimit (ajo që Putin e quan “denazifikim”), çmilitarizimi, neutraliteti ukrainas dhe njohja e Krimesë.
Që nga fillimi i fushatës ushtarake javën e kaluar, ai i ka dyfishuar këto kërkesa, së fundmi në një bisedë telefonike me presidentin francez Emmanuel Macron. Ai e quajti udhëheqjen ukrainase një “bandë narkomanësh dhe neo-nazistësh” dhe e quajti Perëndimin një “perandori të gënjeshtrës”.
Ndërkohë, sulmi ushtarak rus ka shkuar në drejtim të gabuar dhe duket se nuk është më e mundur të arrihet një fitore e shpejtë. Forcat e armatosura të Ukrainës, nga ana tjetër, dolën shumë më mirë sesa pritej. Qeveria në Kiev mbetet elastike dhe e aftë të veprojë. Në të njëjtën kohë, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian nxituan të vendosin sanksione që tashmë kanë goditur rëndë ekonominë ruse.
Megjithëse është e pamundur të parashikohen rezultatet e sakta politike të këtij konflikti, skicimi i disa skenarëve të mundshëm mund të ndihmojë për të kuptuar më mirë opsionet dhe rreziqet politike, raporton analiza eksperte e Telegraph e kryer për këtë gazetë londineze nga Alexander Graef nga Instituti për Politikat e Paqes dhe Sigurisë. Universiteti i Hamburgut (IFSH).
Skenari i parë: Armëpushimi i detyruar
Çdo zgjidhje diplomatike kërkon që Putini të heqë dorë nga synimet e tij maksimaliste. Më pas atij do t’i duhej të kënaqej me një formë të neutralitetit ukrainas dhe të pranonte se nuk mund ta kontrollonte vendin jashtë rajonit të Donbasit. Ekipet e negociatorëve nga Ukraina dhe Rusia u takuan në Bjellorusi për herë të parë të hënën.
Pas pesë orësh bisedimesh, të dy palët thuhet se gjetën “pika të caktuara ku mund të imagjinojmë gjuhën e përbashkët”.
Një këshilltar i kreut të zyrës së presidentit ukrainas, Mikhail Podoljak, u ankua megjithatë se pala ruse “është ende jashtëzakonisht e njëanshme në lidhje me proceset shkatërruese që ka nisur”. Raundi i dytë i negociatave është planifikuar për ditët në vijim.
Fakti që po flasim fare është inkurajues, por ende nuk ka vend për t’u çlodhur. Tani që Perëndimi ka vendosur sanksione të rënda ekonomike ndaj Rusisë, Putin mund të llogarisë se nuk ka asnjë zgjidhje diplomatike përveç dorëzimit të Ukrainës.
Nga ana tjetër, qeveria ukrainase mund të jetë e gatshme të pranojë disa nga kërkesat e Putinit për të parandaluar gjakderdhjen e mëtejshme dhe humbjen ushtarake. Por ata gjithashtu do të duan të sigurojnë mbijetesën e tyre politike, jo vetëm fizike.
Kyiv tashmë e ka bërë të qartë se pret që trupat ruse të tërhiqen dhe Moska të ofrojë garanci të forta sigurie. Mungesa absolute e besimit mes dy palëve e bën këtë skenar të vështirë të imagjinohet për momentin.
Skenari i dytë: Fitorja e Pirros
Forcat e armatosura ruse bënë shumë gabime në ditët e para të luftës. Ata vepruan sipas afateve të paarsyeshme dhe supozimeve të gabuara për nivelin e forcës dhe rezistencës së Ukrainës.
Një përpjekje për të pushtuar shpejt Kievin dhe për të hequr lidershipin politik dështoi. Por, siç thekson analisti ushtarak Michael Kofman, shumica e njësive ruse të disponueshme janë ende në pritje për t’u aktivizuar. Moska nuk e ka përdorur as kapacitetin e saj të plotë të avionëve luftarakë taktikë.
E njëjta gjë vlen edhe për shumicën e artilerisë dhe tankeve të tyre. Deri më tani, pavarësisht nga viktimat e shumta, Rusia nuk ka ndjekur një strategji të shkatërrimit në masë. Në fund të fundit, Ukraina është inferiore nga pikëpamja ushtarake dhe furnizimet me armë nga vendet perëndimore nuk do ta ndryshojnë këtë situatë. Prandaj, kapja e Kievit dhe arritja e ndryshimit të regjimit në Ukrainë mbetet një rezultat i mundshëm.
Megjithatë, kjo do të ishte fitorja e Pirros për Rusinë. Kjo kërkon luftime të ashpra në zonat urbane, duke vrarë mijëra civilë. Shkatërrimi i shtetësisë ukrainase do të forconte statusin e Putinit si “i dëbuar” dhe izolimin ndërkombëtar të Rusisë. Në të njëjtën kohë, kontrolli politik mbi Ukrainën do të shoqërohej me luftime të vazhdueshme rebele dhe rezistencë civile, gjë që do të rriste çmimin për Rusinë.
Skenari i tretë: Grusht shteti
Skenari i tretë është i realizueshëm, por i pamundur për momentin. Përballë një numri në rritje të vdekjeve dhe sanksioneve shkatërruese perëndimore, anëtarët e rrethit të brendshëm të Putinit mund të kuptojnë se lufta nuk mund të fitohet me një kosto të arsyeshme.
Grushti i shtetit mund ta largojë Putinin nga pushteti dhe autoriteti. Udhëheqësit e rinj rusë më pas mund të negociojnë një armëpushim dhe të përgatiten për një tërheqje të rregullt.
Ky rezultat do të trondiste politikën e brendshme ruse pasi Putin aktualisht përmbush rolin e arbitrit midis fraksioneve të ndryshme të elitës. Megjithatë, mundësia e ndryshimit të regjimit duket se është bërë një mundësi e re mes disa vëzhguesve perëndimorë.
Gjatë 60 viteve të fundit, ka pasur dy përpjekje për grusht shteti brenda Rusisë. Në tetor 1964, udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushovi u rrëzua. Humbja e tij erdhi pas gjykimeve të dobëta politike gjatë krizës bërthamore kubane.
Komplotistët në Partinë Komuniste fillimisht e toleruan sjelljen e Hrushovit, por më pas e rrëzuan atë për të siguruar mbijetesën e tyre politike. Pasardhësi i tij, Leonid Brezhnev, do të sundojë për 18 vjet, deri në vdekjen e tij.
Megjithatë, tentativa për grusht shteti të vijës së ashpër komuniste kundër Mikhail Gorbaçovit në gusht 1991 nuk e largoi atë nga pushteti për shkak të mungesës së vendosmërisë dhe mbështetjes publike. Por kjo është arsyeja pse ai nguli një gozhdë në arkivolin e Bashkimit Sovjetik.
Sidoqoftë, situata në Rusi sot është disi e ndryshme. Gjatë më shumë se 20 viteve të tij në pushtet, Putini ka eliminuar të gjithë kundërshtarët seriozë. Përveç funksionit të presidentit, nuk ka institucione të rëndësishme politike. Asnjë kundërelitë nuk po pret në sfond për të marrë kontrollin.
Çdo alternativë ndaj Putinit mund të vijë vetëm nga rrethi i tij i brendshëm. Kandidatët e mundshëm përfshijnë Ministrin e Mbrojtjes Sergei Shoigu dhe Sekretarin e Këshillit të Sigurimit Nikolai Patrushev. Të dy ndajnë botëkuptimin e Putinit, por mund të kuptojnë se frenimi i ambicieve të Rusisë në Ukrainë është i nevojshëm për të mbajtur pushtetin.
Skenari i katërt: Përshkallëzimi bërthamor
Skenarët e lartpërmendur janë mjaft të zymtë dhe dekurajues, por ka një të katërt, që është edhe më keq – përshkallëzimi bërthamor.
Putini ka përdorur tashmë zhurmën e armëve bërthamore për të menaxhuar këtë krizë. Kur i shpalli luftë Ukrainës të enjten e kaluar, Putin paralajmëroi Perëndimin të mos ndërhynte sepse “përgjigja e Rusisë […] do të çojë në pasoja të tilla që nuk i keni përjetuar kurrë në historinë tuaj”. Të dielën, megjithatë, ai njoftoi se forcat bërthamore të Rusisë do të viheshin në gatishmëri të lartë.
Nuk është e qartë se çfarë do të thotë në praktikë ky “regjim i veçantë i gatishmërisë luftarake të forcave parandaluese”, por vetë shpallja e këtij veprimi synon të frikësojë dhe të ndryshojë perceptimin e Perëndimit për kërcënimin. Vetëkuptohet se çdo përdorim i armëve bërthamore do të ishte në mënyrë të papërshkrueshme katastrofike, duke shkaktuar miliona viktima.
Megjithatë, është e pamundur të dihet se si do të reagojë Putin nëse do kërcënohet ekzistenca e tij.
Gjithçka, nga dështimet në sistemet e paralajmërimit të hershëm e deri te keqkuptimet midis palëve mund të rrisin më tej rrezikun e luftës bërthamore dhe të çojnë në përshkallëzim të paqëllimshëm. Probabiliteti mund të jetë mjaft i vogël në këtë pikë, por nuk është as zero.
Në fund të fundit, lufta e Putinit nuk do të ketë fitues. Është tashmë një katastrofë për ukrainasit dhe rendi evropian i sigurisë siç e dimë është shembur. Lufta së shpejti do të bëhet një fatkeqësi për rusët. Shumica e sanksioneve perëndimore do të jenë të përhershme, kështu që jeta në Rusi në vitet në vijim nuk do të jetë ajo që ka qenë.
Një rënie drastike e standardit të jetesës do të ndezë protesta publike dhe ndoshta do të provokojë konflikte midis elitave, të cilat përfundimisht mund të çojnë në kolapsin e shtetit me pasoja shkatërruese ndërkombëtare.
Perëndimi u gjend në një situatë të vështirë. Pa mundësi të mira të mbetura, shpëtimi i shtetësisë ukrainase do ta detyrojë atë të marrë vendime të vështira./(përktheu A. Mehmeti/INA)
