shkruan: Rrahman HYSENI
Muharrem Salihu është një nga figurat më të spikatura të shqiptarëve të Medvegjës, një emër që lidhet ngushtë me rezistencën ndaj pasivizimit administrativ dhe me përpjekjet për zhvillim ekonomik dhe social në Luginën e Preshevës. Ai përfaqëson një model të rrallë të bashkimit të tri dimensioneve: politikës, shoqërisë civile dhe ekonomisë, duke e bërë veprimtarinë e tij një shembull të qëndrueshmërisë kombëtare dhe vizionit strategjik.
Lindur dhe rritur në Tupallë të Medvegjës, një fshat që për dekada ka kultivuar burrat punëtorë, arsimdashës dhe atdhetarë, Salihu u rrit në një ambient që e frymëzonte përkushtimin ndaj komunitetit dhe rëndësinë e edukimit. Shkollën fillore dhe të mesme e kreu në vendlindje, ku përveç njohurive akademike, mori edhe mësime të rëndësishme mbi traditën, solidaritetin dhe përgjegjësinë qytetare. Studimet e larta i zhvilloi jashtë vendit, ku u përball me sfidat e integrimit në shoqëri të reja, me mekanizmat e ndryshëm të administratës dhe me dinamikat e mërgimit shqiptar. Ky formim dygjuhësh dhe dykulturor i dha një vizion të gjerë: të kuptonte si funksionon shteti serb në pasivizimin e shqiptarëve, por edhe të shihte mundësitë që diaspora, investimi privat dhe përpjekjet ndërkombëtare ofronin për të ndaluar zbrazjen e Medvegjës.
Si këshilltar komunal i Medvegjës gjatë periudhës 2015–2019, Salihu dokumentoi drejtpërdrejt dramat e pasivizimit të adresave. Brenda një mandati katërvjeçar, ai evidentoi mbi 3.000 raste pasivizimi, duke e cilësuar këtë fenomen si “spastrim etnik digjital”. Për Salihun, ky proces nuk ishte thjesht një procedurë burokratike; ishte një strategji e qëllimshme për të shlyer shqiptarët nga regjistrat dhe për të krijuar një boshllëk etnik në Medvegjë. Ai e perceptoi këtë si një kërcënim të drejtpërdrejtë për ekzistencën ligjore dhe të drejtat themelore të bashkëqytetarëve të tij.
Në veprimtarinë e tij ndërkombëtare, Salihu themeloi Forumin Shqiptar për Zhvillim Ekonomik në Serbi (AFEDS), i cili u shndërrua në një platformë për të dokumentuar pasivizimin dhe për ta bërë të njohur fenomenin në arenën ndërkombëtare. Përmes tryezave të diskutimeve, takimeve diplomatike dhe intervistave në media, çështja e diskriminimit të shqiptarëve në Serbi arriti në Parlamentin Evropian dhe institucione të tjera ndërkombëtare, duke nxjerrë në pah një problem që zakonisht zhvillohet në heshtje. Një nga veprimet më të guximshme të tij ishte dërgimi i një letre të hapur Miroslav Lajçakut, ku e përshkroi pasivizimin si një spastrim etnik të paturpshëm dhe sistematik. Ai theksoi se shqiptarët po fshihen nga regjistrat pa luftë, por me mjete burokratike, në heshtje dhe me pasoja dramatike, një fenomen që ai e konsideronte edhe më të dhimbshëm se spastrimet tradicionale sepse ndodh në mënyrë të padukshme, pa kamera dhe pa reflektim publik.
Salihu nuk ka kursyer kritika ndaj heshtjes së elitës politike shqiptare, qoftë në Luginë, Kosovë apo Shqipëri. Ai shpesh ka theksuar se nuk mund të kërkohen të drejta për ata që nuk ekzistojnë më në letër dhe se Tirana dhe Prishtina nuk guxojnë të heshtin, përndryshe bëhen bashkëfajtore. Ky qëndrim e ka pozicionuar atë si një zë të pakompromis, shpesh në kontrast me përfaqësues të tjerë që kanë zgjedhur të relativizojnë çështjen ose ta trajtojnë atë me ngurrim.
Analizat e Salihut tregojnë se pasivizimi i adresave nuk është një proces i rastësishëm. Ai është vazhdim i spastrimeve etnike të shekujve të kaluar, por me mjete moderne. Strategjia përfshin fshirjen e shqiptarëve nga statistikat zyrtare dhe kufizimin e të drejtës për kthim për ata që largohen, duke krijuar një Medvegjë gjithnjë e më të zbrazur. Efektet janë dramatike: mijëra shqiptarë pa dokumente në Kosovë, mijëra të tjerë të shpërndarë në diasporë, dhe një komunitet që përballet me mungesë shërbimesh bazike dhe perspektive për të rinjtë.
Përveç veprimtarisë politike dhe aktivizmit shoqëror, Salihu vendosi të ndërmarrë hapa konkretë në fushën ekonomike. Ai themeloi kompaninë “Medinvest”, duke rindërtuar fabrikën e braktisur të tekstilit “Nitex” në Medvegjë. Ky investim industrial, i pari në gjysmëshekullin e fundit, ka për qëllim të punësojë mbi 100 punëtorë dhe të prodhojë çorape për tregun evropian dhe amerikan. Fabrika ofron mundësi reale për të rinjtë dhe krijon alternativë ndaj eksodit, duke u shndërruar në një simbol të shpresës dhe zhvillimit lokal. Për Salihun, investimi në vendlindje është më i rëndësishëm se çdo mundësi jashtë saj; kjo fabrikë nuk është thjesht një hapësirë prodhimi, por një mënyrë për të ruajtur jetën dhe shpresën në Medvegjë.
Veprimtaria e Muharrem Salihut ka një simbolikë të fuqishme: si politikan dokumenton padrejtësinë, si aktivist e bëri të njohur në arenën ndërkombëtare, dhe si investitor krijon kushte për zhvillim dhe qëndrueshmëri. Ai shihet jo vetëm si dëshmitar i padrejtësive, por edhe si një njeri që ofron zgjidhje konkrete dhe vizion të qartë për komunitetin e tij.
Biografia e tij është një pasqyrë e qartë e realitetit shqiptar në Luginën e Preshevës: një komunitet që përballet me spastrimin etnik digjital, një politikë që mohon të drejtën për ekzistencë dhe një rezistencë që bashkon politikën, shoqërinë civile dhe ekonominë. Mesazhi i Muharrem Salihut është i thjeshtë, por i fuqishëm: e ardhmja e shqiptarëve në Serbi nuk ndërtohet mbi harresë ose retorikë, por mbi
