Një fëmijë refugjat shqiptar dëshiron të bëhet hero për të shpëtuar familjen e tij nga dëbimi. Lize Spit tregon një histori të vërtetë
Romani i ri i shkrimtares së re Lize Spit flet për shqiptarët e Kosovës të cilët në Belgjikë kërcënohen me deportim.
Lize Spit, e lindur në Flandri në vitin 1988, mori shumë vëmendje pikërisht nga romanet e saj të parë, shumë të gjerë „Dhe ajo shkrihet“ dhe „Unë nuk jam atje“. Të dy librat demonstruan aftësinë e saj mbresëlënëse për të ndriçuar thellësitë psikologjike dhe për të kapur pa pushim atë që qëndron nën sipërfaqen e marrëdhënieve civile në dukje të qëndrueshme.
Romani i saj i ri – shumë më i ngushtë – jep një ton tjetër. Siç thuhet në titullin e fundit, „Gjetësi i ndershëm“ bazohet në një „histori të vërtetë“, në përvojat e një familjeje që, pas një arratisjeje aventureske, përfundoi në fshatin Viersel, vendlindja e autores, jo shumë larg Antëerpenit.
Familja Ibrahimi janë një klan i madh i shqiptarëve të Kosovës që po përpiqen të fitojnë një terren në Bovenmeer, emri i fshatit imagjinar në roman. Ata e gjejnë lidhjen në komunitet më shpejt se sa pritej, shkruan „NZZ“, transmeton portali Shtegu. Në veçanti, Tristani njëmbëdhjetëvjeçar, i cili integrohet shpejt, bën miqësi me një djalë vendas, të huajin Jimmy. Ai është i magjepsur nga jeta e trazuar, e mobiluar keq e Ibrahimit, të cilët nuk e lënë veten të zbresin dhe t’i tregojnë Xhimit të habitur se si mund të duket kohezioni familjar. Kur ai ftohet shkurtimisht nga Tristani për të kaluar një natë në shtratin e familjes, ai nuk ndjen gjë tjetër veçse lumturi të pastër. Ai kurrë nuk ka marrë një ftesë për të qëndruar gjatë natës më parë.
Lize Spit ka nevojë për disa fjalë për të përshkruar këtë miqësi mes të rinjve shumë të ndryshëm. Këtu gjeni dy njerëz, jeta e të cilëve deri më tani ka marrë rrugë krejtësisht të ndryshme dhe që ende mendojnë se mund t’i japin shumë njëri-tjetrit. Nuk ka rëndësi që interesat e tyre nuk përkojnë gjithmonë.
Jimmy, për shembull, është një koleksionist i pasionuar i Flippos, disqeve të vogla plastike me karikatura që u përfshinë në thasë me patatina në Belgjikë dhe Holandë në mesin e viteve 1990 dhe shkaktuan një bujë të vërtetë. Jimmy krijon me dashuri një dosje Flippo për Tristan, por e tashmja nuk gjeneron entuziazmin që ai kishte shpresuar. Megjithatë, zhgënjimi i shkurtër nuk mund ta lëkundë marrëdhënien e tyre.
Kjo lumturi nuk zgjat shumë. Sepse papritmas, një njoftim fluturon në tryezën e familjes Ibrahimi, ku autoritetet e emigracionit urdhërojnë që familja të dëbohet. Pavarësisht solidaritetit që përjeton në fshat, dëshpërimi po përhapet. Çfarë mund të bëhet për të parandaluar dëbimin?
Tristani dhe motra e tij Jetmira vijnë me një plan të guximshëm që do t’i bindë autoritetet të ndryshojnë masën – me fjalët e Tristanit: „Ky është plani ynë. Një akt heroik. Unë do të shpëtoj dikë që të mund të bëhem hero kombëtar dhe të marr një medalje nderi nga mbreti dhe një certifikatë dhe shtetësi“.
Jimmy zgjidhet për rolin kryesor në këtë mashtrim, i cili do të zhvillohet në kanalin Albert aty pranë, dhe i nënshtrohet një trajnimi të pamëshirshëm. Pak nga pak, romani zhvillon një tension të ndërtuar me zgjuarsi dhe, në faqet e tij të fundit, arrin një finale plot kthesa befasuese.
Shumë gjëra mund të shkojnë keq në një roman kaq qëllimmirë; ekzistonte një rrezik i madh për të rrëshqitur në kitsch sentimental. Lize Spit i shmang me mjeshtëri këto gracka letrare. Sigurisht, ajo nuk e fsheh shtysën morale të historisë së saj, apelin për humanizëm dhe ndjeshmëri.
Por me aftësinë e saj për të imagjinuar veten në kozmosin e të rinjve që nxiten për rezistencë, ajo shmang ngarkesën morale të romanit të saj. Fakti që autorja ka edhe sens humori – për shembull kur Jetmira dëshiron ta përgatisë Jimmyn për të ftohtin e ujit të kanalit dhe për këtë arsye e varros në një vaskë nën një grumbull perimesh të ngrira – e bën këtë libër një thesar të vogël e të bukur.
