Kolonizim, gjakderdhje, krime lufte, pushtim dhe baza ushtarake të debatushme. Të gjitha këto janë çështje të ndërthurura në historinë e Shteteve të Bashkuara, Japonisë dhe Filipineve mes tyre.
Por kur udhëheqësit e tre vendeve të ulen në Shtëpinë e Bardhë të enjten, temë kryesore e diskutimit do të jetë një shqetësim shumë më aktual që lidh marrëdhëniet e tyre, që ka të bëjë me Kinën, raporton CNN.
“Kërcënimi i perceptuar i Kinës i ka bashkuar këto tre shtete”, tha James D.J. Broën, Profesor i Asociuar i Shkencave Politike në Universitetin Temple në Tokio, përpara samitit të kësaj jave midis Presidentit të SHBA Joe Biden, Kryeministrit japonez Fumio Kishida dhe Presidentit të Filipineve Ferdinand Marcos Jr.
Por është një konflikt i mundshëm mbi Tajvanin – ishullin e drejtuar në mënyrë demokratike që Partia Komuniste Kineze (PKK) e sheh si pjesë të territorit të saj, pavarësisht se nuk e ka kontrolluar kurrë, ai që dominon mendimin strategjik tani në Azi.
Udhëheqësi kinez Xi Jinping është zotuar të fusë Tajvanin nën kontrollin e Pekinit dhe nuk ka hequr dorë nga përdorimi i forcës për ta bërë këtë.
Marrëveshjet me Tajvanin e detyrojnë Uashingtonin të sigurojë armatim për mbrojtjen e ishullit dhe Biden ka sugjeruar vazhdimisht se do të përdorte personelin ushtarak amerikan për ta mbrojtur atë në rast të një pushtimi kinez.
Të dyja, Filipinet dhe Japonia janë aleatë të traktatit të mbrojtjes së SHBA-së, dhe ushtria amerikane mban baza të përhershme në Japoni dhe ka të drejta për vendosjen e bazave në Filipine.
Ky kërcënim manifestohet në tre fusha kyçe – Tajvani, Deti i Kinës Jugore dhe Ishujt Senkaku të kontrolluar nga Japonia në Detin e Kinës Lindore, thonë analistët.
Në rast konflikti, Kina nuk mund të injoronte asnjërën prej tyre me më pak se disa qindra kilometra ujë që ndan Filipinet dhe Japoninë nga Tajvani, thonë analistët.
“Nëse je Kina, nuk mund të pushtosh Tajvanin, pa u marrë më parë me Filipinet, ose pa u përballur me bazat japoneze gjithashtu,” tha Micah Jeiel Perez, një Asistent Profesor në Universitetin e Filipineve Diliman.
“Takimi historik”
Si Marcos i Filipineve ashtu edhe Kishida e kanë bërë të qartë se paqja në Tajvan është thelbësore për sigurinë e tyre kombëtare.
“Nëse në të vërtetë do të ketë konflikt në atë zonë … është shumë e vështirë të imagjinohet një skenar ku Filipinet nuk do të përfshihen disi,” i tha Marcos medias Nikkei Asia në një intervistë vitin e kaluar.
Zyrtarët japonezë kanë theksuar më parë se 90% e nevojave për energji të vendit të tyre importohen nëpërmjet ujit rreth Tajvanit, duke e lidhur stabilitetin ekonomik të Japonisë me autonominë e Taipeit.
Këto korsi detare shtrihen në Detin e Kinës Jugore, gjë që i jep Japonisë një interes të veçantë për ta mbajtur atë pjesë të një “Indo-Paqësori të lirë dhe të hapur”, një term i shpikur nga ish-kryeministri japonez Shinzo Abe që është bërë një mantra për praninë ushtarake amerikane në rajon.
“Japonia dhe pjesët e tjera të botës në fakt janë shumë të varura nga trafiku detar që kalon përmes Detit të Kinës Jugore,” tha Ricardo Jose, gjithashtu një profesor në Universitetin e Filipineve.
“Në rastin e Japonisë, është shumë strategjike. Është një domosdoshmëri strategjike që ata të mbrojnë ato rrugë detare, “tha Jose.
Në një intervistë për CNN të dielën përpara samitit, Kishida i quajti Filipinet “një partner të rëndësishëm në ruajtjen e një rajoni të lirë dhe të hapur Indo-Paqësor”.
“Unë besoj se ky takim historik do të jetë një mundësi shumë e vlefshme për t’i treguar botës se si të tre vendet mund të punojnë së bashku për paqen dhe stabilitetin në rajon,” tha ai për samitin e ardhshëm trepalësh në Uashington.
